- संदीप भारद्वाज, मुख्य विक्री अधिकारी, एंजल ब्रोकिंग लिमिटेड)
ट्रेडिंग क्षेत्रात पोर्टफोलिओचे डायव्हर्सिफिकेशन / विविधीकरण हा एक महत्त्वाच्या विषयांपैकी एक आहे. असे असले तरीही विशेषत: नव गुंतवणूकदारांकडून हा विषय दुर्लक्षित राहतो. जाणकार गुंतवणूकदार त्यांचे पोर्टफोलिओ बऱ्यापैकी संतुलित ठेवतात ज्याद्वारे संभाव्य जोखीम कमी होते आणि परतावा वाढतो.
तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये वैविध्य का हवे?
थोडक्यात सांगायचे झाल्यास, एकाचवेळी बाजार किंवा विविध क्षेत्र एकसारखीच प्रतिक्रिया देतील असे कधीही होत नाही. त्यामुळे एखाद्या विशिष्ट क्षेत्रात वृद्धी होताना दिसत असली किंवा मार्केटमध्ये मोठी वाढ होत असली तरीही काही क्षेत्रांमधील ट्रेंड घसरता असतो. परिस्थिती अगदी उलटही असू शकते. उदाहरणार्थ- सध्याचीच बाजाराची स्थिती पाहू. स्टॉक मार्केटमध्ये मोठी घसरण झाली आहे. मागील सलग दोन महिन्यात त्यांचे मूल्य जवळपास एक चतुर्थांशांनी कमी झाले आहे. तर दुसरीकडे फार्मा आणि हेल्थकेअर सेक्टरमध्ये याच स्थितीत मोठी वाढ झाली आहे. एफएमसीजी सेक्टरसाठीही ही गोष्ट लागू आहे. त्यामुळे एक हुशार गुंतवणूकदार या नात्याने मार्केट कोसळत असतानाही कमीत कमी नुकसान झेलण्यासाठी तुमच्या पोर्टफोलिओत विविधता हवीच. ज्यामुळे बाजारात घसरण होत असताना देखील तुमच्या परताव्यात वाढ होईल.
गुंतवणूक कशी करावी?
आधी हे पक्के समजून घेऊयात की, पोर्टफोलिओ बांधणी हे काही रॉकेट सायन्स नाही. यासाठी योग्य घटक कोणते आहेत, त्याबद्दल तुम्हाला माहिती असणे गरजेचे आहे. विविध उद्योग, व्हर्टिकल्स आणि रेग्युलेटरी फ्रेमवर्क, कंपनीचे व्यवस्थापन (प्रमुख भागधारकांसह), मागणी-पुरवठ्याचे पैलू आदी संबंधित घटकांद्वारे बाजार पूर्णपणे समजून घेणे शक्य आहे. हे एखाद्या घड्याळाप्रमाणे एकमेकांच्या संयोगाने काम करतात. तुम्ही जेवढ्या सूक्ष्मरितीने हे समजून घ्याल, तितके अचूक मूल्यांकन करू शकाल.
वैविध्य कसे आणाल?
तुमचे विविधीकरण हे पूर्णपणे तुमच्या वैयक्तिक गुंतवणूक धोरणांवर अवलंबून असते. ही विविधता क्षेत्रांबाबत, मार्केट कॅपिटलायझेशन (लार्ज कॅप/मिड कॅप/ स्मॉल कॅप), किंवा गुंतवणूकीची साधने या सर्वांसंबंधी असू शकते. उत्कृष्ट विविधता असलेल्या पोर्टफोलिओमध्ये सिक्युरिटीज (विविध क्षेत्र आणि कंपनीच्या आकारासंबंधी). कमोडिटीज ( सराफा आणि बेस मेटलसह ) आणि चलन या सर्वांचे वैविध्य असते. उदाहरणार्थ, भारतातील कोरोना व्हायरसचे लॉकडाउन ३१ मे २०२० रोजी संपणार असे म्हटले जातेय. तथापि, उत्कृष्ट गुंतवणूकदार पर्यायी स्थितीही लक्षात घेतो आणि त्यानुसार आपल्या पोर्टफोलिओमध्ये संतुलन साधतो.
ध्येय निश्चित करा व नुकसान थांबवा:
गुंतवणूक करताना संबंधित ध्येय निश्चित करणे आवश्यक असते तसेच भावनिक गोष्टींमध्ये अडकून न पडता स्वतःचे नुकसान टाळणे देखील महत्वाचे असते. याद्वारे तुम्ही गुंतवणुकीसह बरेच पुढे जाल. अखेरीस आपल्या गुंतवणुकीचा अनोखा प्लॅन, प्राधान्यक्रम आणि जोखिमीची भूक यानुसार विविधीकरण करणे हा पूर्णपणे तुमचा निर्णय असतो. एकाच क्षेत्रात किंवा मालमत्ता प्रकारात कधीही गुंतवणूक करू नका. यामुळे तुमची जोखीम मोेठ्या प्रमाणावर वाढते. एक गुंतवणूकदार या नात्याने बाजाराची जेवढी अधिक माहिती तुम्ही ठेवाल, तेवढे चांगले शेअर्स किंवा मालमत्ता तुमच्याकडे असेल. कारण, ज्ञान आणि अंतर्दृष्टी हेच बाजाराचे खरे गेम चेंजर्स असतात.